Hành tinh đôi Đông chí, hiện tượng chỉ diễn ra 60 năm một lần

Hôm nay trên trang chủ Google xuất hiện biểu tượng Hành tinh đôi Đông chí. Hình ảnh được trang tìm kiếm này đưa ra nhằm “kỷ niệm mùa Đông 2020 cùng hành tinh đôi”. Vậy Hành tinh đôi Đông chí là hiện tượng gì?

Hành tinh đôi Đông chí xảy ra trong ngày đông chí 21/12 là một hiện tượng vũ trụ đặc biệt được các nhà chiêm tinh học gọi là sự kết hợp tuyệt vời sau mỗi 60 năm khi Sao Thổ và Sao Mộc có thể được nhìn thấy bằng mắt thường, sẽ xuất hiện cực kỳ gần nhau.

Hành tinh đôi Đông chí có ý nghĩa gì?

Hành tinh đôi Đông chí là thời điểm Sao Thổ và Sao Mộc đã xuất hiện gần nhau nhất trên bầu trời. Ngày 21/12, Sao Thổ và Sao Mộc sẽ xuất hiện gần nhau đến mức một số người có thể gặp khó khăn khi xem chúng như hai vật thể. Chỉ với một cặp ống nhòm, bạn dễ dàng quan sát sự kiện thiên nhiên kỳ thú này.

Ngay cả trong một kính thiên văn nhỏ, bạn sẽ nhìn thấy cả hai hành tinh cùng một lúc trong cùng một tầm và thời điểm quan sát, điều này thực sự rất hiếm có.

Sao Mộc và Sao Thổ xuất hiện gặp nhau khoảng 20 năm một lần. Tuy nhiên, hầu hết thời gian, chúng gần như không gần nhau vì hiện tượng như chúng ta thấy chúng vào thứ Hai, ngày 21/12 là hiếm gặp.

Để so sánh, có một sự kết hợp tuyệt vời vào năm 2000, nhưng hai hành tinh cách nhau khoảng hai chiều rộng Mặt Trăng. Năm nay, các quỹ đạo sẽ đưa chúng đến nơi chúng chỉ bằng 1/5 đường kính Mặt Trăng.

Lần tiếp theo họ sẽ đến gần nhau trên bầu trời của chúng ta sẽ không phải trong 60 năm nữa, vì vậy đây sẽ là sự kiện chỉ có một lần trong đời đối với nhiều người.

Trên thực tế, lần cuối cùng chúng đến gần nhau như vậy là vào năm 1623, nhưng thực sự rất khó, nếu không muốn nói là không thể, để nhìn thấy hiện tượng đó vì khi đó vì chúng xuất hiện gần Mặt trời hơn nhiều và lặn ngay sau đó. Trước đó 400 năm nữa, năm 1226 cũng là năm quan sát tốt về kiểu kết hợp này.

Ngày Đông chí 2020

Ngày Đông chí năm nay diễn ra vào ngày 21/12. Đây là lúc Mặt trời xuất hiện ở vị trí thấp nhất trên bầu trời Bắc bán cầu và ở điểm xa nhất về phía nam so với Trái đất ở ngay trên chí tuyến.

Đối với những người sống ở vĩ độ 23,5 độ Nam, ngày này không chỉ đánh dấu ngày hạ chí của họ, mà họ còn nhìn thấy Mặt trời trực tiếp trên họ vào buổi trưa theo giờ địa phương. Sau đó, Mặt trời sẽ bắt đầu quay trở lại phía bắc.

Trong ngày này, đường đi của Mặt trời qua bầu trời vào các thời điểm khác nhau trong năm. Bạn có thể thấy Mặt trời lên cao nhất trên bầu trời Bắc bán cầu vào tháng 6, thấp nhất vào tháng 12 và ở giữa các vị trí này như thế nào vào tháng 3 và tháng 9 trong điểm phân.

Ngày này không trùng với lúc mặt trời mọc muộn nhất hoặc hoàng hôn sớm nhất. Những điều đó thực sự xảy ra khoảng hai tuần trước và hai tuần sau ngày Đông chí. Điều này là do chúng ta đang thay đổi khoảng cách với mặt trời do quỹ đạo hình elip, không phải hình tròn, làm thay đổi tốc độ chúng ta quay quanh quỹ đạo.

Nếu bạn nhìn vào vị trí Mặt trời ở cùng một thời điểm trong ngày qua các ngày khác nhau trong năm, bạn sẽ thấy rằng nó không phải lúc nào cũng ở cùng một vị trí. Khi đó, mặt trời cao hơn vào mùa hè và thấp hơn vào mùa đông, nhưng nó cũng di chuyển từ bên này sang bên kia của vị trí thời gian ngủ trưa trung bình, cũng đóng một vai trò trong thời điểm Mặt trời mọc và lặn.

Cũng nên nhớ rằng các mùa là do độ nghiêng trục của Trái đất, không phải do khoảng cách của chúng ta với Mặt trời, chúng ta đang ở gần Mặt trời nhất vào tháng Giêng.

Vào ngày Đông chí 21/12, Bắc bán cầu của Trái đất thu hẹp lại trong mùa đông và đêm dài nhất trong năm. Dựa trên quỹ đạo của sao Mộc và sao Thổ, từ vị trí thuận lợi của chúng ta trên Trái đất, sao Mộc và sao Thổ sẽ giao nhau trong phạm vi 0,1 độ, một phần nhỏ chiều rộng của mặt trăng tròn.

Thời khắc gặp gỡ này được tái hiện trên trang chủ Google Doodle. Nhưng đó chỉ là tương đối, khi hai hành tinh khổng lồ sẽ thực sự vẫn là một khoảng cách mênh mông khoảng 450 triệu dặm.

Sự kiện này đánh dấu thời điểm người dân khu vực phía Bắc bán cầu bước vào mùa đông cũng là lúc mà thế giới chào đón sự kiện đặc biệt kỳ thú của thiên nhiên hành tinh đôi Đông chí chỉ diễn ra theo chu kỳ 60 năm một lần.

Tại Việt Nam có quan sát được hiện tượng Hành tinh đôi Đông chí này không?

Theo trang In-The-Sky.org, người dân ở Việt Nam có thể quan sát hiện tượng thiên văn hiếm Hành tinh đôi Đông chí ngày trong khoảng thời gian 17h30 – 19h30 ngày 21/12/2020 trùng ngày Đông chí 2020.

Theo Nhi Thảo / TTVH